Kırım Tatar Sürgünü Anma Toplantısı
18 Mayıs 1944 Büyük Kırım Tatar Sürgünü’nün 81.Yıldönümü vesilesi ile 18 Mayıs 2025 tarihinde Ankara’da anma toplantısı ve basın açıklaması yapıldı.
Ulus Meydanı’ndaki Atatürk Heykeli önünde saat 14.00’te başlayan, takdimini Tuvgan Til İnternet Sitesi Koordinatörü Oya Deniz Çongar Şahin’in yaptığı toplantıda Türkiye, Ukrayna ve Kırım Tatar milli marşları okundu.
Toplantıda Sürgün ve muhaceret yollarında hayatını kaybeden şehitlerimiz Ömer Özel’in okuduğu aşağıdaki dualar ile yâd edildi.
Ey, yerni, kökni ve bular arasındakilerni, bütün kainatnı yaratqan, dualarımıznı eşitken, er şeyni bütünley bilip körgen, yekâne tayançımız olğan ulu Allam,
Bütün maqtavlar, şükürler, er türlü dualar ve yalvaruvlarımız bir tek sañadır büyük Allam,
Yalıñız saña qulluq eter, saña boysunır, saña yalvarıp yalıñız senden yardım tilermiz,
Ey şanı yüce Allam;
Muqaddes-qutlu kitabıñ Quranı Kerimde “Maña dua etiñ, qabul eteyim”, dep buyurasıñ; mına bizler de saña dua etmek ve Qırımtatarlarnıñ matemli künü 18 Mayıs 1944 sürgüni vaqtında ölgen sürgün qurbanlarını añmaq içün Anqarada şu yerge kelip uzurıñda toplaştıq. Çıñ yürekten inanamız, işanamız sen afu eticisiñ, afu etmekni sevesiñ; bizni, ana-babamıznı, qorantamıznı ve bütün musulmanlarnı afu et, yarlığa, bağışla!
Bizge doğru yolnı körset, bizni yañlış-yaramay işlerden ve yamanlıqlardan saqındır! Bu dünyada da ahirette de bizge eygilikler-yahşılıqlar ber Allam!
Ey yüce Rabbimiz;
Seniñ rızañı qazanmaq içün dünyanıñ türlü ülkelerinde, Qırımnıñ ve Türkiyeniñ çeşit şeerlerinde, köylerinde sürgün qurbanlarınıñ ruhları içün oqulğan hatimlerimizni, aşirlerimizni, sürelerimizni, yapqan hayırlarımıznı ve dualarımıznı da qabul eyle.
Eger de dualarımıznı qabul etseñ, bularnıñ savabını, eñ başta peyğamberimiz Az. Muhammed Mustafa (SAV) efendimizniñ aziz ve paq ruhuna ediye eyledik, iriştir Allam,
Peyğamberimizniñ ashabına, qorantası-ehl-i beytine ve bütün peyğamberlerniñ ruhlarına da ayrı-ayrı bağışladıq, qabul eyle Allam,
Vatan içün, millet içün, ürriyetimiz-erkinligimiz ve tınçlığımız içün öz canlarını feda etken bütün yigit şeitlerimiz ve ğazilerimizniñ ruhlarına da bağışladıq, yetkiz Allam,
Adları unutılğan, soyları kesilgen yahşı kimselerniñ, ğariplerniñ de ruhlarına ediye eyledik, yetkir Allam,
1783-ünci yılda Rus Çarlığınıñ Qırımnı basıp aluvından soñ artqan zulum ve basqılar sebebinden; dinini, tilini, can ve namusını saqlamaq içün öz vatanlarından icret etmege mecbur olğan, qıyın köç yollarında yaki köçip yerleşken diyarlarda köz yumğan atalarımıznıñ ruhlarına bağışladıq, qabul eyle Allam,
Qırımtatarlarınıñ milliy küreşinde salmaqlı yerleri olğan ve bizlerni şuurlandırıp er daim yolumıznı yarıqlatqan İsmail Bey Ğaspıralınıñ, Şeit Noman Çelebi Ciannıñ ve yaqın dava arqadaşlarınıñ ruhlarına bağışladıq, iriştir Allam,
Türkiyede Qırım davasınıñ yolbaşçılığını alıp barğan Cafer Seydamet Qırımer, Müstecip Ülküsal, Amet İsan Qırımlı ve daa nice büyüklerimizniñ ruhlarına da bağışladıq, qabul et Allam,
Ve hususan, 81 yıl evel, 18 Mayıs 1944 künü tañ vaqtında, qapuları-pencereleri qaqılıp, yuqularından tursatılıp, tüfek zorunen evlerinden çıqartılıp, ayvan ya da yük vagonlarında Oral Dağlarına, Sibiryağa ve Orta Asiyanıñ, Türkistannıñ türlü bucaqlarına sürülgen; ve bu pek qıyın ve acınıqlı Sürgünlik yollarında tarlıq, avasızlıq, açlıq, hastalıq sebebinden can bergen, süyekleri temiryol çetlerinde qaldırılğan-taşlanğan, şaqallarğa yem olıp ketken, mezarları belgisiz, köbüsi balaçıq, qart ve apaqay onbiñlernen Sürgün qurbanlarımıznıñ ruhlarına bağışladıq, qabul eyle Allam,
Mına şu duamızğa qoşulıp, qol köterip âmin, âmin degen sayğılı cemaatımıznıñ da keçinip ahiretke köçken soy-soplarınıñ ruhlarına ediye eyledik, iriştir Allam, qabirlerini yarıqlat, baracaq yerlerini cennet eyle Allam,
Hastalarımızğa tez şifalar ber. Dertlilerimizni de eñ qısqa zamanda dertlerinden boşat Allam,
Bizlerge qorantalarımız ve tuvğanlarımıznen tınçlıq ve muabbetliknen yaşamaqnı nasip eyle Allam,
Devletimizni, milletimizni, vatanımız Türkiyeni ve Qırımnı ve bütün İslâm memleketlerini er türlü felâketlerden, belâlardan, facialardan, duşman ücümlerinden qorçala Allam!
2022 Şubat ayından başlap bugüngecek Rusiyeniñ bombalavlarında Ukrainada can bergen bütün masumlarğa ve yurtlarını qorçalamaq içün Rusiyenen savaşa ekende cebelerde şeit olğan qaraman Qırımtatar askerlerimizge rahmet eyle; yaralanğan ğazilerimizge de tez ara tüzelüvler-savluqlar qısmet et Allam,
Bugünde bugün Vatanımız Qırımda, Rusiye akimiyetiniñ basqısı ve zulumı astında yaşamağa mecbür etilgen yaki pek ağır şaraitte türmelerde-hapislerde oturğan qardaşlarımızğa da tez qurtulışlar nasip eyle, qorantalarını ve bizlerni quvandır Allam,
Vatanımız Qırımnı ve Ukrainanı tez zamanda Rusiyeniñ işğalinden ve ücümlerinden qurtar, vatandaşlarımızğa ve yolbaşçılarımızğa yardım et, olarğa büyükten-büyük çıdamlar-sabırlar ber Allam,
Milletimizni, dinimizni ve tilimizni saqlamağa bizlerge yardım et, küç-taqat ber Allam,
Dualarımıznı qabul eyle Allam.
ÂMİN! ÂMİN! ÂMİN!
Ve selâmün alel mürselin. V’el hamdü lillâhi rabbil âlemin. El-FATİHA!
Toplantının ilk konuşmacısı olan Genel Başkanımız Mükremin Şahin, 18 Mayıs 1944 Kırım Tatar Sürgününün üzerinden 81 yıl geçmesine rağmen etkilerinin hâlâ devam ettiğini belirtti.
Şahin konuşmasında;
“Rusya idaresi Kırım Tatar halkına tahammül edemiyor. Rusya idaresi Kırım Tatarların dünyadaki varlığını kabul edemiyor.
Bizim Rus halkına karşı bir düşmanlığımız yok. Ama Rusya’daki diktatörlüğe karşı direncimiz var, mücadelemiz var.” diyen Şahin, mevcut durumun etnik bir hadise olmadığının altını çizdi. Şahin cümlelerine “Kırım Tatarları geleceğini vatanları Kırım’da, orada yaşayan Ruslarla, Ukrainlerle ve başka halklarla kurmak istiyorlar. Ama bu hak bize tanınmıyor.
Bu geçen 100 küsür senenin her senesi bizler için büyük bir zulüm, büyük bir sıkıntı, kahır, her türlü zorluklara dayanma şeklinde geçti. Ama halkımız çok dirayetli ve güçlü. Biz bu mücadele içerisinde bu süreç içerisinde güçlenerek çıktık. İrademizle, inancımızla güçlenerek çıktık ve geleceğe yürümek istiyoruz. Gelecek nedir? Gelecek bizim için Kırım’dır. Şu anda Kırgızistan’da, Özbekistan’dan, Kazakistan’dan, Kanada’ya kadar yirmi ülkede yaşayan Kırım Tatarların geleceği ve vatanları Kırım’dır. Bizim istikametimiz orasıdır. Biz bulunmuş olduğumuz ülkelerde iyi vatandaşlar olarak yaşıyoruz. Türkiye Cumhuriyeti devleti bizim vatanımızdır, devletimizdir. Ama vatan Kırım bizim kalbimize yanan bir ateştir. Bu hiçbir zaman sönmeyecek ve unutulmayacak. Ve biz Kırım Tatarları olarak geleceğimizi Kırım’da kuracağız. Biz geleceğimizi orada inşa edeceğiz. Kırım tekrar Kırım Tatarlarının medeniyetlerini kurdukları geleceklerini inşa ettikleri vatanları olacak.” ifadelerini kullandı.
Ukrayna’nın Ankara Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Oleksiy Çernışev’in konuşmasında, “Bugün Türkiye’nin başkentinin merkezinde, 81 yıl önce cani emperyal-komünist rejim tarafından gerçekleştirilen Kırım Tatar Sürgünü kurbanlarının yasını tutmak için toplanan herkesi selamlıyorum” diyerek başladı. Kırım Tatarlarının acısının tüm Ukraynalıların acısı olduğunu belirten Çernışev, 1944 Sürgünü ve Soykırımı’nın Ukrayna’da resmî olarak insanlığa karşı işlenmiş bir soykırım suçu olarak kabul edildiğini hatırlattı.
İşgalciler, uluslararası hukuku ihlal ederek, geçici olarak işgal altında bulunan Ukrayna topraklarındaki demografik durumu değiştirmeye çalışıyor, Kırım Tatarlarını ve etnik Ukraynalıları yerlerinden ediyor.
Kırım artık Ukrayna’nın geri kalanına sinsice ve acımasızca saldırılar düzenlemek için askerî bir üs hâline getirilmiştir. Yüzlerce Kırım Tatarı hiçbir kanıt olmaksızın Rus hapishanelerine atılmış, halkın geri kalanı ise saldırgan orduya katılmaya zorlanmak da dâhil olmak üzere Moskova rejiminin rehineleri hâline getirilmiştir.
Kırım Tatar halkının asil oğulları ve kızları şimdi Ukrayna’nın şanlı savunucuları arasındadır. Ukrayna’nın binlerce sadık evladı, Kırım Tatarlarının tarihi vatanının ayrılmaz bir parçası olduğu ülkemizi savunmak için en değerli şey olan canlarını verdiler. Saldırganın, 1944’te Kırım Tatarlarının sürgünü, 2014’te Ukrayna topraklarının işgali ve 24 Şubat 2022’den bu yana devam eden topyekûn savaş da dâhil olmak üzere işlediği suçlardan sorumlu tutulacağından eminim. Ukrayna ve Kırım Tatar halklarının devredilemez hakları iade edilecektir!” ifadelerine yer verdi.
KTMM Üyesi ve Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği Başkanı Prof. Dr. Gayana Yüksel toplantı esnasında yağan sağanak yağışa gönderme yaparak başladığı konuşmasına, “Hakikaten yağmur altındayız. Ama 1944’te insanlar o zulmü yaşarken ne yağmur, ne kar, ne açlık, ne sussuzluk… Hiçbir şeyden kaçma imkânları yoktu. Şimdi Ukrayna halkı ve Kırım Tatarları savaşıyor ve onları yağmur değil, kar değil, kurşunlar bile korkutmadı!” şeklinde başladı.
Yüksel Konuşmasında; “Her bir rakamın arkasında insanın trajedisi, aile faciası yaşamaktadır. Biz hepimiz bunu yaşıyoruz. Ama şu mühim; biz bu hatırayı yaşatmak zorundayız. Çünkü geçmişi bilmeyen millet, geçmişi unutan, geçmişten vazgeçen bir millet gelecekte yaşayamaz.
Rusya’nın bu işgali, Kırım Tatar halkına karşı yürüttüğü soykırım politikasının devamı niteliğindedir. Sistematik gözaltılar ve zulüm, işkenceler, kaçırmalar, ana dilde eğitimin yasaklanması, zorla askere alma bunların tümü Kırım Tatarlarını Kırım’ı terk etmeye zorluyor. Bu durum, Kırım Tatar halkına karşı uygulanan hibrit bir sürgün şeklidir.
18 Mayıs 1944’te gerçekleştirilen Kırım Tatar halkının toplu sürgünü, Ukrayna devleti tarafından resmen tanınan bir soykırım eylemidir ve bu suçun zaman aşımı yoktur. Ukrayna hükûmeti tarafından KTMM’nin yasal statüsünün tanınması, Kırım Tatar halkına yönelik soykırımın sonuçlarını telafi etme yolunda önemli bir adımdır. Kırım Tatar halkına yönelik soykırımın tanınması, sadece tarihî adaletin sağlanması değil, benzer suçların tekrarının önlenmesi açısından da kritik öneme sahiptir. Özellikle bugün, Kırım Tatar halkının özgürlüğü ve kimliği yeniden tehdit altındayken, bu tanıma siyasî ve hukuki koruma da önemli bir aracıdır. Rus işgal yönetiminin Kırım’daki siyasî baskılar, tutuklamalar, KTMM’nin faaliyetlerinin yasaklanması, etnik ve dinî nedenlerle zulüm, asimilasyon, demografik yapının değiştirilmesi gibi güncel suçları Rusya’nın Kırım Tatar halkını yok etmeye yönelik soykırımcı politikasının doğrudan devamıdır. Kırım’ın işgalinin meşrulaştırılması veya ondan vazgeçilmesine yönelik her girişim, Rusya’nın işgal altındaki topraklarda yürüttüğü suç politikasına hizmet etmekte, insanlığa karşı işlenen suçlara ortak olmakta ve soykırım kurbanlarının anısına ihanet etmektedir.” ifadelerini kullandı.
Konuşmaların ardından, 18 Mayıs 1944 Kırım Tatar Sürgününün 81.yıl dönümü vesilesiyle Genel Merkezimiz adına hazırlanan basın açıklaması Kırım Vakfı Başkanı Tuncer Kalkay tarafından okundu.
Basın bildirisinin tam metni için: https://www.kirimdernegi.org.tr/haberler/2046-kirim-dernegi-nden-kirim-tatar-surgunu-nun-81-yildonumu-hk
